Prolongata kredytu – co to jest i kiedy warto z niej skorzystać?

Prolongata kredytu to formalna zmiana warunków spłaty (aneks), najczęściej jako wydłużenie okresu kredytowania, która obniża miesięczną ratę kosztem wyższej sumy odsetek i wyższego całkowitego kosztu kredytu. Jeśli chcesz odetchnąć w budżecie, a jednocześnie utrzymać kontrolę nad kosztem, policz trzy warianty okresu, dodaj plan nadpłat i porównaj to z refinansowaniem.

Czym jest prolongata kredytu i na czym polega wydłużenie okresu spłaty?

W języku bankowym „prolongata” bywa używana szeroko jako zmiana terminów i harmonogramu spłaty. W tym artykule omawiam ją jako wydłużenie okresu spłaty, bo to rozwiązanie daje najszybszą obniżkę raty bez zmiany banku.

Bank zwykle sprawdza aktualne dochody, stabilność zatrudnienia, historię spłat oraz obciążenia gospodarstwa domowego. Przy zmiennym oprocentowaniu wysokość raty reaguje na poziom stopy referencyjnej (WIBOR/WIRON lub inna baza) oraz marżę banku. Prolongata poprawia płynność „tu i teraz”, ale koszt przenosi w przyszłość, więc najlepiej działa w parze z planem nadpłat.

Czym prolongata różni się od karencji, wakacji kredytowych i restrukturyzacji długu?

• Karencja: czasowo spłacasz głównie odsetki, kapitał „stoi”, przez co koszt odsetkowy rośnie.
• Wakacje kredytowe (ustawowe): to był mechanizm czasowego zawieszenia spłaty rat w ramach programu ustawowego, który zakończył się z dniem 31/12/2024 r. W 2025 r. standardem są rozwiązania umowne z bankiem oraz wsparcie z FWK.
• Restrukturyzacja: szersza modyfikacja warunków spłaty stosowana przy realnych trudnościach, często łącząca kilka elementów naraz (np. okres, harmonogram, czasowe ulgi).

Jeśli celem jest szybkie obniżenie raty bez „ciężkiej” procedury, prolongata bywa prostsza niż pełna restrukturyzacja. Gdy problem jest głębszy, sprawdź też Fundusz Wsparcia Kredytobiorców (FWK) i kryteria RdD.

Kiedy opłaca się skorzystać z prolongaty przy zmianach stóp procentowych i dochodów?

Ustal dwa progi decyzyjne: (1) udział rat w dochodzie netto oraz (2) horyzont stabilizacji finansów. Dla porządku: w kryteriach FWK pojawia się próg, w którym koszty obsługi kredytu przekraczają 40% dochodów gospodarstwa domowego (RdD) – to praktyczny punkt odniesienia także dla domowego budżetu.

Jeśli wiesz, że w perspektywie 12–24 miesięcy wrócisz do „normalnego” poziomu obciążenia (np. koniec wysokich kosztów, wzrost dochodów, zakończenie innych zobowiązań), prolongata + plan nadpłat ogranicza koszt długoterminowy.

Na 13/12/2025 r. stopa referencyjna NBP wynosi 4,00% (obowiązuje od 04/12/2025 r.), co wpływa na warunki rynkowe i raty, ale konkretna rata zależy od Twojej umowy (baza + marża).

Ile kosztuje prolongata i jak samodzielnie policzyć ratę oraz łączny koszt odsetkowy? (Symulacja)

Do samodzielnej symulacji użyj funkcji PMT w Excelu/Google Sheets (raty równe) albo poproś bank o pełne harmonogramy. Przy ratach równych skorzystaj z zapisu: PMT(stopa/12; liczba_miesięcy; −saldo). Potem porównuj sumę odsetek z harmonogramów dla 20/25/30 lat.

Uwaga: tabela poniżej pokazuje ratę i sumę odsetek (bez prowizji, ubezpieczeń i opłat aneksowych), więc nie jest to pełny CKK. To czysta symulacja matematyczna na jednym saldzie.

Jak prolongata wpływa na zdolność kredytową, scoring BIK i historię spłat?

Niższa rata po prolongacie bywa korzystna dla przyszłej zdolności, bo spada miesięczne obciążenie. Jednocześnie w praktyce banki analizują całość profilu ryzyka, a nie pojedynczy parametr.

Scoring BIK zależy m.in. od: terminowości spłat, korzystania z produktów kredytowych, poziomu zadłużenia i aktywności wnioskowej. Kluczowa jest terminowość. Opóźnienia (zwłaszcza narastające) psują obraz w BIK szybciej niż sama zmiana harmonogramu.

Jak złożyć wniosek o prolongatę krok po kroku i jakie dokumenty przygotować?

1. Zbierz dokumenty

   Zaświadczenie o dochodach, PIT/KPiR, wyciągi z rachunku (3–6 mies.), zestawienie kosztów stałych, aktualny harmonogram spłat.

   Lista kontrolna

   • Zaświadczenie od pracodawcy lub dokumenty z JDG
   • PIT za ostatni rok lub KPiR/ewidencja przychodów
   • Wyciągi bankowe 3–6 mies.
   • Aktualny harmonogram spłat kredytu
2. Poproś bank o symulacje wariantów

   Zamów harmonogramy dla 2–3 okresów (np. 25 i 30 lat) wraz z informacją o opłacie aneksowej i produktach dodatkowych.

   Wskazówka: poproś o wersję z produktami dodatkowymi i wersję bez, porównaj koszt całkowity na podstawie harmonogramów.
3. Podpisz aneks i dopilnuj wdrożenia

   Podpisz aneks, sprawdź datę pierwszej raty po zmianie, zaktualizuj zlecenie stałe i zachowaj nowe dokumenty (harmonogram, potwierdzenia).

   Ostrzeżenie: dopilnuj zapisu o nadpłatach bez opłat i rozliczaniu nadpłat przez skracanie okresu jako domyślne.

Jakie są ryzyka i pułapki prolongaty oraz jak ich uniknąć w treści aneksu?

W aneksie dopilnuj: niezmienności marży (o ile bank to oferuje), jasnych zasad naliczania oprocentowania, pełnego harmonogramu i daty pierwszej raty po zmianie. Sprawdź Taryfę opłat i prowizji oraz warunki ubezpieczeń. Jeśli bank wiąże aneks z produktem dodatkowym, poproś o wariant bez i porównaj koszty na harmonogramach.

Czy lepiej wybrać prolongatę, refinansowanie czy konsolidację i kiedy które rozwiązanie ma przewagę?

Prolongata daje natychmiastową ulgę po aneksie, ale podnosi sumę odsetek. Refinansowanie ma sens, gdy realnie obniża koszt długu po uwzględnieniu kosztów przeniesienia (wycena, wpisy, prowizje). Konsolidacja upraszcza wiele zobowiązań do jednej raty, zwykle kosztem dłuższego czasu spłaty.

Reguła break-even: (oszczędność miesięczna) × (liczba miesięcy) ≥ (koszt przeniesienia). Jeśli równanie się nie spina, prolongata bywa „tańszym” ruchem na czas przejściowy.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Źródła

• NBP – Podstawowe stopy procentowe NBP
• GPW Benchmark – dokumentacja stawek referencyjnych (WIBOR/WIRON)
• KNF – Rekomendacja S (nowelizacja 06/2023)
• UOKiK – kalkulator zmiany oprocentowania kredytu hipotecznego
• BIK – czynniki wpływające na scoring
• podatki.gov.pl – wsparcie dla kredytobiorców (FWK)

Aktualizacja artykułu: 13 grudnia 2025 r.

Autor: Jacek Grudniewski
Ekspert ds. produktów finansowych i pasjonat rynku nieruchomości

Kontakt za pośrednictwem LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i edukacyjny oraz jest wyrazem osobistych opinii autora. Treści te nie stanowią indywidualnej porady finansowej, prawnej ani rekomendacji w rozumieniu art. 4 Ustawy o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami. Artykuł nie uwzględnia Twojej indywidualnej sytuacji. Decyzje kredytowe i inwestycyjne podejmujesz na własne ryzyko. Skonsultuj się z licencjonowanym pośrednikiem kredytu hipotecznego oraz notariuszem.