Stopa referencyjna NBP – czym jest i na co wpływa?

Stopa referencyjna NBP to puls polskiej gospodarki. Jedna decyzja Rady Polityki Pieniężnej (RPP) może wpłynąć na ratę Twojego kredytu, zysk z lokaty i codzienne ceny w sklepach. Po miesiącach stabilizacji, w lipcu 2025 roku RPP zdecydowała się na ruch. Zrozumienie, co on oznacza, jest dziś kluczowe dla Twoich finansów.

Czym dokładnie jest stopa referencyjna i jakie są jej aktualne poziomy?

Mówiąc najprościej, stopa referencyjna to oprocentowanie, po jakim Narodowy Bank Polski prowadzi podstawowe operacje z bankami komercyjnymi, np. sprzedając im 7-dniowe bony pieniężne. Jest to główne narzędzie polityki pieniężnej, które ustala „cenę” pieniądza w całej gospodarce.

Obecnie, od 3 lipca 2025 roku, wynosi ona dokładnie 5,00%.

Oprócz niej NBP ustala również inne stopy, które tworzą tzw. korytarz stóp procentowych:

• Stopa lombardowa (5,50%): Wyznacza maksymalny koszt pożyczki dla banku komercyjnego w NBP.
• Stopa depozytowa (4,50%): Określa oprocentowanie jednodniowych depozytów składanych przez banki w NBP.

Gdy NBP obniża stopy, pieniądz staje się tańszy, co ma zachęcać do inwestowania i konsumpcji. Gdy je podnosi, hamuje gospodarkę, by walczyć ze zbyt szybko rosnącymi cenami.

Pożegnanie z WIBOR-em: Jak WIRON zmieni Twój kredyt?

Przez lata rata Twojego kredytu zależała od wskaźnika WIBOR. To się zmienia. Zgodnie z unijnym rozporządzeniem BMR, WIBOR musi zostać zastąpiony nowym, bardziej transparentnym wskaźnikiem – WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight). To rewolucja, o której musisz wiedzieć.

• Dlaczego to zmiana na lepsze? WIBOR opierał się na deklaracjach banków, po jakiej cenie byłyby gotowe pożyczyć sobie pieniądze. WIRON jest oparty na realnych, jednodniowych transakcjach, które już się odbyły. Czyni go to mniej podatnym na oczekiwania rynkowe i bardziej stabilnym.
• Jak to wpłynie na Twoją ratę? WIRON reaguje na zmiany stóp NBP z pewnym opóźnieniem. Oznacza to, że Twoja rata może być bardziej przewidywalna niż w przypadku WIBOR-u, który gwałtownie reagował na same zapowiedzi zmian.
• Harmonogram zmian: Proces już trwa. Od 2026 roku nowe kredyty hipoteczne mają być oparte już tylko na WIRON, a do końca 2027 roku planowana jest pełna konwersja wszystkich istniejących umów.

Kto decyduje i dlaczego obniżono stopy przy wciąż wysokiej inflacji?

Za decyzjami stoi Rada Polityki Pieniężnej (RPP) – dziesięcioosobowy zespół ekonomistów. Spotykają się co miesiąc, by analizować setki danych i prognoz. Ich głównym zadaniem jest utrzymanie inflacji na niskim i stabilnym poziomie, blisko celu inflacyjnego NBP, który wynosi 2,5% (z możliwym odchyleniem o 1 punkt procentowy w górę lub w dół).

Decyzja z lipca 2025 jest doskonałym przykładem skomplikowanej natury polityki pieniężnej. Przy inflacji wynoszącej 4,1%, czyli wciąż powyżej górnej granicy celu (3,5%), RPP zdecydowała się na obniżkę. Dlaczego?

Rada w swoich komunikatach sugeruje, że prognozy wskazują na spadek inflacji w najbliższych kwartałach. To działanie wyprzedzające, oparte na tzw. forward guidance (komunikacji o przyszłych zamiarach). RPP uznała, że koszt pieniądza jest na tyle wysoki, że można go już zacząć delikatnie obniżać, by nie „udusić” wzrostu gospodarczego, nie czekając na ostateczne potwierdzenie spadku cen w danych.

Jak zmiana stóp wpływa na gospodarkę i kurs złotego?

• Kredyty i inwestycje: Niższa stopa referencyjna to tańszy kredyt dla firm i konsumentów. To zachęca do inwestycji (np. budowy fabryk) i większych zakupów (np. mieszkań), co napędza gospodarkę. Jednak efekty tych decyzji są widoczne z opóźnieniem, zwykle po 3-4 kwartałach.
• Kurs walutowy: Zazwyczaj niższe stopy procentowe w Polsce czynią złotego mniej atrakcyjnym dla zagranicznych inwestorów, którzy szukają wyższego zysku. Może to prowadzić do osłabienia złotego (PLN). Słabszy złoty jest korzystny dla eksporterów, ale podnosi ceny importowanych towarów, np. elektroniki czy paliw.

FAQ: Stopa referencyjna – 7 najważniejszych pytań i odpowiedzi

1. Jaka jest obecnie główna stopa referencyjna NBP?

Od 3 lipca 2025 roku główna stopa referencyjna NBP wynosi 5,00%. Została obniżona o 0,25 punktu procentowego na lipcowym posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej.

2. Jak często RPP zmienia stopy procentowe?

Rada Polityki Pieniężnej (RPP) ma zaplanowane posiedzenia decyzyjne raz w miesiącu, z wyjątkiem przerwy wakacyjnej. Decyzja o zmianie lub utrzymaniu stóp zależy od bieżącej analizy danych gospodarczych, głównie inflacji i PKB.

3. Czy obniżka stóp NBP o 0,25 p.p. oznacza, że moja rata od razu spadnie?

Nie, nie od razu. Spadek raty zależy od cyklu aktualizacji oprocentowania w Twojej umowie (np. co 3 miesiące dla wskaźnika WIRON 3M). Po lipcowej obniżce stóp, rynkowy wskaźnik potrzebuje czasu, by ją wchłonąć. Spadku raty możesz spodziewać się przy najbliższym przeliczeniu oprocentowania przez bank.

4. Czym się różni stopa referencyjna NBP od wskaźnika WIRON?

Stopa referencyjna NBP (obecnie 5,00%) to cena pieniądza ustalana przez bank centralny. WIRON to wskaźnik rynkowy, który odzwierciedla, po jakim koszcie banki pożyczają sobie pieniądze. Stopa NBP wyznacza kierunek dla WIRON-u, ale WIRON jest zazwyczaj nieco wyższy i reaguje na decyzje RPP z pewnym opóźnieniem.

5. Czy niższe stopy procentowe są dobre, czy złe?

To zależy. Dla kredytobiorców to dobra wiadomość, bo oznacza niższe raty. Dla oszczędzających – wręcz przeciwnie, bo spadnie oprocentowanie lokat. Dla gospodarki to impuls do wzrostu, ale jeśli będzie zbyt silny, może w przyszłości doprowadzić do ponownego wzrostu inflacji.

6. Dlaczego moje oszczędności na lokacie mogą nadal tracić na wartości?

Dzieje się tak, gdy poziom inflacji jest wyższy niż oprocentowanie lokaty. Nazywamy to ujemną realną stopą procentową. Przy inflacji 4,1% i lokacie na 4,5%, Twój realny zysk jest bliski zera (a po uwzględnieniu podatku Belki – ujemny). Twoje pieniądze nie tracą nominalnie, ale ich siła nabywcza spada.

7. Jak lipcowa obniżka stóp może wpłynąć na kurs złotego (PLN)?

W teorii, obniżenie stóp procentowych czyni złotego mniej atrakcyjnym dla kapitału zagranicznego, co może prowadzić do jego osłabienia. Oznacza to, że za euro czy dolara trzeba będzie zapłacić więcej złotych. W praktyce na kurs wpływa wiele czynników, w tym globalna sytuacja i nastroje inwestorów.

Aktualizacja artykułu: 15 lipca 2025 r.
Autor: Jacek Grudniewski

Kontakt za pośrednictwem LinkedIn:
https://www.linkedin.com/in/jacekgrudniewski/

Niniejszy artykuł ma wyłącznie charakter informacyjny i nie jest poradą finansową, prawną ani rekomendacją inwestycyjną w rozumieniu odpowiednich przepisów prawa. Pamiętaj, że wszelkie decyzje podejmujesz na własne ryzyko, świadom możliwości utraty kapitału, a prezentowane treści nie uwzględniają Twojej indywidualnej sytuacji finansowej. Zawsze skonsultuj się z licencjonowanym specjalistą (np. ekspertem finansowym, licencjonowanym doradcą inwestycyjnym lub prawnikiem) przed podjęciem jakichkolwiek działań mających skutki finansowe lub prawne. Chociaż dokładam starań o rzetelność informacji, nie mogę zagwarantować ich pełnej dokładności ani aktualności i nie ponoszę odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na ich podstawie. Artykuł może zawierać linki afiliacyjne, które wspierają rozwój tej strony, nie generując dla Ciebie żadnych dodatkowych kosztów.